سازمان همکاری اقتصادی ( The Economic Cooperation Organization) به اختصار (ECO) در سال ۱۹۶۴ (۱۳۴۳ شمسی) توسط جمهوری اسلامی ایران، جمهوری اسلامی پاکستان و جمهوری ترکیه تحت عنوان «همکاری منطقه‌ای برای توسعه» (RCD) تأسیس شد و در سال ۱۹۸۵ (۱۳۶۴ شمسی) ساختار آن بازنگری و به نام فعلی تغییر یافت.

منطقه تحت پوشش ECO با جمعیتی بیش از ۴۶۰ میلیون نفر و وسعتی بالغ بر ۸ میلیون کیلومتر مربع، یک گذرگاه راهبردی میان شمال و جنوب، شرق و غرب، آسیا و اروپا و اوراسیا و جهان عرب محسوب می‌شود. این سازمان که شامل کشورهای قفقاز، آسیای جنوبی، آسیای غربی و آسیای مرکزی است، یکی از کهن‌ترین نهادهای بین‌دولتی در منطقه به‌شمار می‌رود.

هدف اساسی این سازمان، ایجاد بستری مناسب برای توسعه اقتصادی پایدار و کمک به شکوفایی جمعی کشورهای عضو است. در دهه ۱۹۹۰ میلادی، عضویت کشورهای جدیدی از جمله جمهوری اسلامی افغانستان، جمهوری آذربایجان و پنج کشور آسیای مرکزی شامل جمهوری قزاقستان، جمهوری قرقیزستان، جمهوری تاجیکستان، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان باعث گسترش سازمان شد.

در طول چند دهه گذشته،ECO به بستری پویـا برای دیپلماسی اقتصادی و همکاری‌های منطقه‌ای تبدیل شده و کشورهای عضو با بهره‌گیری از میراث فرهنگی و تاریخی مشترک، متعهد به تعمیق همکاری‌ها و افزایش همگرایی و اتصال منطقه‌ای هستند. سیزدهمین اجلاس سران ECO در تاریخ ۱ مارس ۲۰۱۷ (۱۱ اسفند ۱۳۹۵) در اسلام‌آباد برگزار شد و سند «چشم‌انداز ۲۰۲۵» به‌عنوان نقشه راه راهبردی سازمان به تصویب رسید. چهاردهمین اجلاس سران نیز به‌صورت مجازی در ۴ مارس ۲۰۲۱ (۱۴ اسفند ۱۳۹۹) برگزار شد و به چالش‌های ناشی از همه‌گیری کرونا و راهکارهای عملی برای بهبود اقتصادی منطقه در دوران پساکرونا پرداخت.

مأموریت، چشم‌انداز و اهداف
چشم‌انداز
با در نظر گرفتن تحولات سریع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و علمی در سطح منطقه‌ای و جهانی، چشم‌انداز ۲۰۲۵ سازمان همکاری اقتصادی چنین ترسیم شده است:
«منطقه‌ای با اقتصادهای یکپارچه و پایدار، با جوامعی آموزش‌دیده و نظام‌های حکمرانی ارتقاءیافته، که از طریق همکاری‌های تقویت‌شده و ایجاد مناطق آزاد تجاری محقق می‌شود.»
کشورهای عضو متعهد به تقویت ظرفیت نهادی، توسعه فعالیت‌های اقتصادی مبتنی بر پروژه و تقویت نهادهای ECO برای ایفای نقش مؤثر در تحقق این چشم‌انداز هستند. یکی از عناصر کلیدی این راهبرد، تقویت دبیرخانه سازمان است تا بتواند به‌نحو مؤثر اهداف سازمان را هماهنگ و اجرا کند.

اصول بنیادین
پایداری:
ECO بر این باور است که پیشرفت بلند مدت اجتماعی و اقتصادی در گرو توسعه پایدار است. تلاش‌های سازمان با اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰ سازمان ملل همسو شده و همزمان نیازها و چالش‌های خاص کشورهای سازمان همکاری اقتصادی (ECO) عضو را مدنظر دارد. همچنین، سازمان پیوند میان صلح و توسعه را تأکید کرده و تعهد خود را به حمایت از صلح و رفاه پایدار در افغانستان اعلام می‌دارد.
همگرایی:
با جمعیتی بیش از ۴۴۰ میلیون نفر، منطقه ECO رشد اقتصادی چشمگیری را تجربه کرده که شامل نرخ‌های بالای رشد، کاهش فقر، و افزایش جریان‌های تجاری و سرمایه‌گذاری بوده است. اعضا متعهد به تقویت توسعه اجتماعی-اقتصادی از طریق بهره‌گیری از پیوندهای فرهنگی و تاریخی، همسویی سیاست‌ها و همکاری با دیگر نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی هستند.
محیط اقتصادی مساعد:
یک محیط اقتصادی باثبات و مبتنی بر رشد، پیش‌نیاز تقویت اقتصادهای ملی، همکاری‌های درون‌منطقه‌ای و ادغام منطقه در اقتصاد جهانی است. سازمان متعهد به ترویج عدالت، منافع متقابل و شفافیت بوده و بر توانمندسازی مردم برای نوآوری، تولید و ایجاد اشتغال تأکید دارد.
اهداف راهبردی
اهداف اصلی ECO در «معاهده ازمیر» که چارچوب بنیادین فعالیت‌های سازمان را تشکیل می‌دهد، تعیین شده‌اند.  مهم‌ترین این اهداف عبارتند از:
حذف موانع تجاری برای ارتقاء تجارت درون‌منطقه‌ای و بین‌المللی با بهره‌گیری از تجارب موفق جهانی.
تسهیل آزادسازی تجارت از طریق توافقنامه تجاری ECO (ECOTA) با هدف کاهش تعرفه‌ها و موانع غیرتعرفه‌ای میان کشورهای عضو.
ارتقاء اتصال منطقه‌ای، به‌ویژه در زمینه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک، به‌منظور حمایت از ادغام اقتصادی.

ساختار
این سازمان رای تحقق اهداف خود، سازمان از ساختارهای نهادی زیر بهره می‌گیرد:
 شورای وزیران (COM)
 شورای نمایندگان دائم (CPR)
 شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای (RPC)
 دبیرخانه سازمان (مستقر در تهران، ایران)
دبیرکل فعلی سازمان همکاری اقتصادی، جناب آقای هادی سلیمان‌پور است. 

اعضای سازمان
بر اساس ماده سیزدهم معاهده ازمیر، هر کشوری که از نظر جغرافیایی با منطقه ECO هم‌مرز باشد یا با اهداف و اصول آن اشتراک داشته باشد، می‌تواند درخواست عضویت دهد. در حال حاضر، کشورهای زیر اعضای رسمی ECO هستند:
 جمهوری اسلامی ایران
 جمهوری اسلامی افغانستان
 جمهوری آذربایجان
 جمهوری قزاقستان

 جمهوری اسلامی پاکستان
 جمهوری تاجیکستان
 جمهوری ترکیه
 ترکمنستان
 جمهوری قرقیزستان
 جمهوری ازبکستان

وضعیت ناظر
ECO امکان اعطای وضعیت ناظر را به سازمان‌ها، کشورها و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی دارد. اعضای ناظر فعلی عبارتند از:

 دولت ترک‌تبار قبرس (از اکتبر ۲۰۱۲)
 شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان (از اکتبر ۲۰۱۴)
 منشور بین‌المللی انرژی (از فوریه ۲۰۱۷)
سازمان آمادگی دارد تا همکاری‌های ناظران را در راستای تقویت تعاملات منطقه‌ای و جهانی گسترش دهد.

دبیرخانه
نشانی: تهران، خیابان کامرانیه، کوچه گل‌بو، پلاک ۱
تلفن: +98(21) 22831733-4
نمابر: +98(21) 22831732
ایمیل: registry@eco.int
وب‌سایت: www.eco.int